แถลงช่าวผลการตัดสินรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ประจำปี ๒๕๕๗

วันนี้ (6  พฤศจิกายน 2557)  เวลา 15.00 น.  ศาสตราจารย์คลินิกนายแพทย์อุดม  คชินทร  คณบดีคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล  ในฐานะรองประธานมูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์   นายเสข  วรรณเมธี  อธิบดีกรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศ  ในฐานะประธานคณะอนุกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์   และศาสตราจารย์นายแพทย์วิจารณ์ พานิช   ประธานคณะกรรมการรางวัลนานาชาติ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์  ได้ร่วมกันแถลงผลการตัดสินผู้ได้รับพระราชทานรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล  ครั้งที่ 23 ประจำปี 2557   ณ ห้องสมเด็จพระบรมราชชนก  ตึกสยามินทร์  ชั้น 2  โรงพยาบาลศิริราช   
     ผู้ได้รับพระราชทานรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล สาขาการแพทย์ ได้แก่ ศาสตราจารย์ ดร. อากิระ เอ็นโด (Professor Akira  Endo) จากประเทศญี่ปุ่น    สาขาการสาธารณสุข  ได้แก่ ศาสตราจารย์นายแพทย์โดนัลด์ เอ. เฮนเดอร์สัน  (Professor Donald A. Henderson) จากสหรัฐอเมริกา  

    

          ทั้งนี้  มีผู้ได้รับการเสนอชื่อเข้ารับพระราชทานรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ประจำปี 2557 ทั้งสิ้น  59 ราย จาก  25  ประเทศ  คณะกรรมการที่ปรึกษาทางวิชาการได้พิจารณากลั่นกรอง และคณะกรรมการรางวัลนานาชาติ ได้พิจารณาจากผู้ได้รับการเสนอชื่อรวม 3 ปี คือปี 2557, 2556, 2555  และนำเสนอต่อคณะกรรมการมูลนิธิฯ    ซึ่งสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ  สยามบรมราชกุมารี  ทรงเป็นองค์ประธาน    ให้พิจารณาตัดสินเป็นขั้นสุดท้าย  เมื่อวันที่  17 ตุลาคม  2557 

 

     โดยระยะเวลา 23  ปี ที่ผ่านมา  มีบุคคลหรือองค์กรได้รับรางวัลนี้แล้วทั้งสิ้น  68  ราย  ในจำนวนนี้  มี 2 ราย ที่ได้รับรางวัลโนเบลในเวลาต่อมา คือ ศาสตราจารย์นายแพทย์ แบรี่  เจมส์  มาร์แชล  รับพระราชทานรางวัลเจ้าฟ้ามหิดล ปี 2544  ต่อมารับรางวัลโนเบิลปี 2548  และศาสตราจารย์เกียรติคุณนายแพทย์ ฮารัลด์  ซัวร์  เฮาเซน  รับพระราชทานรางวัลเเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ปี2548  และรับรางวัลโนเบิล ปี 2551 และ 1 ราย ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลกในเวลาต่อมาคือ แพทย์หญิงมากาเร็ต เอฟซี ชาน รับพระราชทานรางวัลสมแด็จเจ้าฟ้ามหิดล ปี 2549     และมีคนไทยเคยได้รับพระราชทานรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล  4 ราย  คือศาสตราจารย์นายแพทย์ประสงค์  ตู้จินดา และศาสตราจารย์แพทย์หญิงสุจิตรา  นิมมานนิตย์  รับพระราชทาน ปี 2539  และนายแพทย์ วิวัฒน์  โรจนพิทยากร  และนายมีชัย  วีระไวทยะ  รับพระราชทาน ปี 2552

 

     รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล   เป็นรางวัลที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ   พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดตั้งขึ้น      เพื่อถวายเป็นพระราชานุสรณ์แด่สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร  อดุลยเดชวิกรม  พระบรมราชชนก ในโอกาสจัดงานเฉลิมฉลอง 100 ปี  แห่งการพระราชสมภพ  1 มกราคม 2535  ดำเนินงานโดยมูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์  ซึ่งสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเป็นองค์ประธาน มอบรางวัลให้แก่บุคคลหรือองค์กรทั่วโลกที่มีผลงานดีเด่นเป็นประโยชน์ต่อมวลมนุษยชาติ ทางด้านการแพทย์ 1 รางวัล  และด้านการสาธารณสุข  1 รางวัล เป็นประจำทุกปีตลอดมา  แต่ละรางวัลประกอบด้วย เหรียญรางวัล,  ประกาศนียบัตร  และเงินรางวัล  100,000  เหรียญสหรัฐ
     พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยุ่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ แทนพระองค์  พระราชทานรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ประจำปี 2557   ในวันพุธที่ 28 มกราคม พ.ศ. 2558 เวลา 17.30 น. ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง  โดยในวันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2558 คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล  ในฐานะผู้ริเริ่มรางวัลอันทรงเกียรติจะเชิญผู้รับพระราชทานรางวัลฯ    มาเยือนและแสดงปาฐกถา เกียรติยศ  ในผลงานที่ได้รับด้วย

รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ประจำปี 2557

สาขาการแพทย์

 
ศาสตราจารย์ ดร.อากิระ เอ็นโด
ประธานกรรมการ, บริษัทห้องปฏิบัติการวิจัยไบโอฟาร์ม กรุงโตเกียว
ศาสตราจารย์พิศิษฐ์เกียรติคุณ  คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และเทคโนโลยีโตเกียว
ประเทศญี่ปุ่น

     ศาสตราจารย์ ดร.อากิระ เอ็นโด เป็นบุคคลแรกที่ค้นพบยาลดไขมัน ที่ชื่อว่าคอมแพคติน (compactin)
(แรกชื่อ ML-236 B) ซึ่งเป็นต้นแบบของยากลุ่มสแตติน  โดยแยกได้จากเชื้อราเพนนิซิเลียม ซิตรินุ่ม (penicillium citrinum) ในปี  พ.ศ.2519
     ศาสตราจารย์ ดร.อากิระ เอ็นโด ได้ทำการศึกษาวิจัยเชื้อราราว 6,000 ชนิด จนสามารถค้นพบสารที่สามารถลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดได้ ให้ชื่อครั้งแรกว่า ML-236 B   มีฤทธิ์ยับยั้งเอ็นไซม์ เอชเอ็มจี – โคเอรีดัคเตส ( HMG-CoA reductase) ซึ่งเป็นเอ็นไซม์สำคัญในกระบวนสังเคราะห์คอเลสเตอรอล
     การค้นพบดังกล่าวได้รับการยอมรับว่าเป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญในการป้องกันและรักษาโรคหลอดเลือดหัวใจรวมถึงโรคหลอดเลือดที่สำคัญชนิดอื่นด้วย  เนื่องจากโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นปัญหาทางการแพทย์และการสาธารณสุขในประเทศส่วนใหญ่มานานหลายศตวรรษ     และเป็นสาเหตุการเสียชีวิตระดับต้นๆ ของประชากรทั่วโลก    พบว่าการเสียชีวิตของโรคหลอดเลือดหัวใจมีความสัมพันธ์กับภาวะไขมันในเลือดสูง    ก่อให้เกิดคราบไขมันภายในผนังหลอดเลือดแดง เมื่อคราบไขมันแตกตัวจะเกิดเป็นลิ่มภายในหลอดเลือดแดง  ปิดกั้นการไหลของเลือด นำไปสู่ภาวะหัวใจวาย  เป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต
     การค้นพบยาลดไขมันของ ศาสตราจารย์ ดร.อากิระ เอ็นโด ทำให้เปลี่ยนกระบวนทัศน์จากเดิมที่เคยเชื่อว่าโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นโรคที่ป้องกันไม่ได้  เปลี่ยนมาสู่โรคที่ป้องกันได้  และนำไปสู่การพัฒนาปรับปรุงประสิทธิภาพของยาลดไขมัน  จนใช้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบันถึง 7 ชนิดตัวยากลุ่มสแตติน ส่งผลให้อุบัติการณ์การเกิดโรค และการเสียชีวิตจากหัวใจและหลอดเลือดลดลงอย่างมากในปัจจุบัน เป็นประโยชน์ต่อมวลมนุษยชาติ  ช่วยชีวิตผู้ป่วยนับร้อยล้านคนทั่วโลก
     ศาสตราจารย์ ดร.อากิระ เอ็นโด สำเร็จการศึกษาปริญญาตรี และปริญญาเอกทางชีวเคมีจากมหาวิทยาลัย โตโฮกุ  ประเทศญี่ปุ่น

รางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ประจำปี 2557

สาขาการสาธารณสุข

 
ศาสตราจารย์นายแพทย์โดนัลด์ เอ. เฮนเดอร์สัน
ศาสตราภิชาน ศูนย์ความมั่นคงด้านสุขภาพ คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยพิตต์สเบิร์ก
คณบดีเกียรติคุณ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยจอห์น ฮอปกินส์
ประเทศสหรัฐอเมริกา

     ศาสตราจารย์นายแพทย์โดนัลด์ เอ. เฮนเดอร์สัน เป็นผู้นำของโครงการที่ทำการกวาดล้างโรคไข้ทรพิษ หรือฝีดาษ ได้สำเร็จ นับเป็นโรคติดเชื้อร้ายแรงชนิดแรก และชนิดเดียวที่สามารถกวาดล้างให้หมดไปจากโลกได้
     ถึงแม้ว่าโรคไข้ทรพิษเป็นโรคร้ายแรงที่พบมาตั้งแต่ 1,000 ปีก่อนคริสตกาล และมีการแพร่ระบาดเป็นระยะ  มีผู้เสียชีวิตเป็นจำนวนมาก เป็นปัญหาสาธารณสุขระดับโลกมาตลอด  จนกระทั่งมีการค้นคว้าวัคซีนป้องกันโรคไข้ทรพิษ ได้ในปี พ.ศ. 2339 แต่ก็ยังไม่ประสบความสำเร็จในการป้องกันการระบาดของโรคได้  การระบาดในช่วงต้นคริสตศตวรรษที่ 20 ประมาณว่ามีผู้เสียชีวิตจากทุกพื้นที่ทั่วโลกราว 300 – 500 ล้านคน  
     ศาสตราจารย์นายแพทย์โดนัลด์ เอ. เฮนเดอร์สัน ระหว่างปี พ.ศ.2509 – 2520 ขณะดำรงตำแหน่งหัวหน้าคณะแพทย์ในโครงการกวาดล้างโรคไข้ทรพิษขององค์การอนามัยโลก  ได้มีบทบาทสำคัญในการประสานงานกับหน่วยงานทั่วโลกในการรณรงค์กวาดล้างโรคไข้ทรพิษ  โดยการให้วัคซีนแก่ประชากรทุกกลุ่มในลักษณะที่เรียกว่า mass vaccination และติดตามเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด จนประสบความสำเร็จ โดยมีรายงานผู้ป่วยโรคไข้ทรพิษรายสุดท้ายจากประเทศโซมาเลีย ในปี พ.ศ. 2520  องค์การอนามัยโลกได้ประกาศให้โรคไข้ทรพิษถูกกวาดล้างหมดสิ้นไปจากโลก เมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2523 นับเป็นการช่วยชีวิตประชากรโลกจำนวนหลายร้อยล้านคน และยังเป็นแบบอย่างของการพัฒนาแนวทางกวาดล้างโรคติดต่อร้ายแรงอื่นๆ  ในปัจจุบันด้วย
     ศาสตราจารย์นายแพทย์โดนัลด์ เอ. เฮนเดอร์สัน สำเร็จการศึกษาแพทยศาสตร์บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยโรเชสเตอร์ และสาธารณสุขศาสตร์มหาบัณฑิตจาก มหาวิทยาลัยจอห์น ฮอปกินส์  หลังจากกลับจากทำงานที่องค์การอนามัยโลกได้เป็นคณบดีคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยจอห์น ฮอปกินส์ 
     นอกจากนี้ยังเคยเป็นคณะกรรมการรางวัลนานาชาติ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์